بلاک چین چیست؟ نویدی برای دنیایی غیرمتمرکز

قرن 21 قرن تکنولوژی‌هایی است که با بلاکچین گره خورده‌اند اما بلاک چین چیست و چطور کار می‌کند. این روزها تکنولوژی‌هایی شبیه واقعیت ‌افزوده و اینترنت ‌اشیا جای خود را در زندگی ما باز کرده‌اند و فناوری جدیدتری یعنی بلاکچین به این پکیج اضافه شده است.

بلاکچین یک تکنولوژی انقلابی است که صنایع مختلف را تحت تاثیر قرار داده است. این تکنولوژی اولین باردر ارز دیجیتال بیتکوین بکار گرفته شد. استفاده از فناوری بلاکچین باعث موفقیت بازار رمزارزها شده است.

بلاک چین چیست؟

بلاک چین به زبان ساده ساختار داده‌ای به شکل زنجیره‌ای از بلاک‌هاست که سوابق تراکنش‌ها را درخود نگه می‌دارد و در‌عین‌حال امنیت، شفافیت و عدم تمرکز دارد. بلاکچین، دفتر کل توزیع‌شده‌ای است که برای هر کسی در شبکه باز است و تحت کنترل هیچ نهاد خاصی نیست. وقتی اطلاعاتی در بلاکچین ذخیره شود، تغییر یا دستکاری آن بسیار دشوار است. این اطلاعات برای همه مشارکت‌کنندگان در شبکه در دسترس است. به‌همین‌دلیل بدون نیاز به نظارت شخص ثالث، احتمال تقلب و تکرار تراکنش‌ها از بین می‌رود.

هر تراکنشی روی بلاک چین با یک امضای دیجیتال که نشان‌دهنده اصالت آن است، امن می‌شود. داده‌های ذخیره شده در بلاکچین بخاطر استفاده از رمزنگاری و امضای دیجیتال، قابل دستکاری و تغییر نیستند. فناوری بلاکچین به افراد درون شبکه امکان مشارکت در توافق‌ها را برای تایید تراکنش می‌دهد که به آن اجماع می‌گویند.

بلاک چین از چه زمان توسعه داده شد؟

ایده بلاکچین اولین‌بار در سال 1991 مطرح شد. در طرح اولیه آن با عنوان «چطور در یک سند دیجیتال از مهر زمان استفاده کنیم» نحوه استفاده از زنجیره‌های مستمری از مهرهای زمان برای حفظ اطلاعات به شیوه‌ای امن توضیح داده شده بود. با‌این‌حال تا قبل از بیتکوین از این فناوری استفاده نشد. ساتوشی ناکاموتو، خالق بیتکوین، برای ایجاد سیستم غیرمتمرکزی که مردم به آن اعتماد کنند، از دفتر‌کل غیرمتمرکزی به اسم بلاکچین استفاده کرد.

بلاک چین چطور کار می‌کند؟

عناصر تشکیل دهنده بلاک چین چیست؟ بلاکچین زنجیره‌ای از بلاک‌هاست که دارای اطلاعات یا داده هستند. هر بلاک بلاکچین اطلاعات را همراه با هش بلاک قبلی خود نگه می‌دارد. هش کد ریاضیاتی منحصربفرد هر بلاک است. اگر اطلاعات درون بلاک تغییر یابد، هش بلاک نیز تغییر خواهد کرد. ارتباط بین بلاک‌ها از طریق کلیدهای هش منحصر‌بفرد، باعث امن شدن بلاکچین می‌شود. چون اگر هکری وارد شبکه شود و بخواد اطلاعات را دستکاری کند هش متصل به بلاک‌ها تغییر می‌کند. اینگونه همه شرکت‌کنندگان در شبکه متوجه این تغییر خواهند شد.

با اینکه تراکنش‌ها روی بلاکچین انجام می‌شود، اما گره‌هایی در شبکه هستند که این تراکنش‌ها را تایید می‌کنند. این گره ها در بلاکچین بیتکوین، ماینر(استخراج‌کننده) نامیده می‌شوند. آنها از مفهوم اثبات کار برای پردازش و تایید تراکنش‌های شبکه استفاده می‌کنند. برای اینکه تراکنشی معتبر باشد، هر بلاک باید به هش بلاک قبلی خود اشاره کند. این تراکنش تنها و تنها زمانی انجام می‌شود که هش درست باشد.

عملکرد بلاک چین به زبان ساده به این شکل است که مثلا در بلاکچین بیتکوین وقتی فرستنده اطلاعات تراکنش را با کلید خصوصی خود روی شبکه می‌فرستد، بلاکی حاوی اطلاعاتی مانند امضای دیجیتال، مهر زمان و کلید عمومی گیرنده شکل می‌گیرد. این بلاک منتشر می‌شود و ماینرها با استفاده از قدرت سخت افزاری خود شروع به حل مسئله ریاضی پیچیده مربوط به هش آن می‌کنند (استخراج).

ماینری که این مسئله را حل کند پاداشی به شکل بیتکوین می‌گیرد. سپس گره‌های شبکه وارد اجماع شده و روی راه‌حل توافق می‌کنند. درنهایت به آن مهر زمان زده و آن را به بلاکچین اضافه می‌کند. بعد از اینکه بلاک جدید به بلاکچین اضافه شد همه نسخه‌های کپی آن که در دست سایر گره‌های شبکه است به‌روزرسانی می‌شود.

چه صنعت‌هایی از بلاک چین استفاده می‌کنند؟

با اینکه با بیتکوین و ارزهای دیجیتال به عنوان اولین کاربرد عمومی تکنولوژی بلاکچین آشناییم اما هنوز بعضی از افراد نمی‌دانند کاربردهای دیگر بلاک چین چیست. ماهیت تکنولوژی بلاکچین، کسب‌وکارها، صنایع و کارآفرینانی از سراسر دنیا را به کشف پتانسیل این فناوری و ایجاد تغییرات بزرگ در بخش‌های مختلف تشویق می‌کند. اما بلاکچین چطور می‌تواند مفید باشد.

قراردادهای هوشمند

شاید اگر بپرسند مهم‌ترین قابلیت بلاک چین چیست، جواب آن قراردادهای هوشمند باشد. قراردادهای کاغذی مستعد خطا و کلاهبرداری هستند. بلاکچین راه‌کار شگفت‌انگیزی از طریق قراردادهای هوشمند ارائه می‌کند. قراردادهای هوشمند عملکردی مشابه قراردادهای کاغذی دارند اما ماهیت آنها دیجیتال است و به صورت خودکار اجرا می‌شوند. به‌این‌معنی‌که وقتی شرایط خاصی در کد این قراردادها ایجاد شود، آنها به صورت اتوماتیک اجرا خواهند شد. اتریوم یک پلتفرم بلاکچین متن‌باز برای قراردادهای هوشمند است.

در بخش سلامت برای مدیریت ذخیره دارو

وقتی نام و مقدار دارویی از یک تولیدکننده ارسال می‌شود تا به داروساز تحویل داده شود، می‌توان یک قرارداد هوشمند با تمام داده‌های معتبر مثل اطلاعات دارو، مقدار و عرضه آن ایجاد کرد. این قراردادهای هوشمند در شرایط تعریف شده خاصی کار می‌کنند و هیچ کس قادر به تغییر آن نیست. بنابراین اعتماد و اطمینان این داروها تایید می‌شود.

انتخابات دولتی

سیستم رای‌گیری کنونی کشورها متکی بر پردازش دستی و اعتماد است. حتی اگر امنیت تامین شود و کلاهبرداری‌ها حذف شوند، شانس خطاهای دستی از بین نمی‌رود. در چنین مواردی، بهترین راهکار، اتوماتیک کردن کل فرآیند با کمک قراردادهای هوشمند است. استفاده از قراردادهای هوشمند موجب شفافیت و امنیت می‌شود و در‌عین‌حال حریم خصوصی رای‌دهندگان حفظ می‌شود و امکان برگزاری انتخابات عادلانه را فراهم می‌کند.

مدیریت هویت

در نظر بگیرید که اگر کسی اطلاعات حساب شما را داشته باشد می‌تواند از طریق اینترنت، از حسابتان برداشت کند. بنابراین نیاز به سیستمی است که هویت افراد را در وب تامین کند. فناوری دفتر کل توزیع شده بلاک چین به زبان ساده روش‌های پیشرفته‌ای برای رمزنگاری عمومی-خصوصی دارد. با استفاده از آنها می‌توان هویت را اثبات و اسناد را دیجیتالی کرد. به‌علاوه فاصله بین سازمان‌های دولتی مختلف و سازمان‌های خصوصی از طریق ارائه هویت‌های آنلاین که بلاکچین، آنها را فراهم می‌کند، حل می‌شود.

حفظ مالکیت معنوی

اطلاعات یا محتوای دیجیتال می‌توانند به‌سادگی بازتولید و در اینترنت منتشر شوند. قوانین کپی‌رایتی که وجود دارند به‌خوبی رعایت نمی‌شوند و به‌علاوه قوانین آن در کشورهای مختلف متفاوتند. با کمک بلاکچین، می‌توان همه حقوق کپی‌رایت را به شکل قراردادی هوشمند درآورد به‌طوری که مالک آنها تنها کسی باشد که مجوزهای مربوط به مالکیت و حق‌انتشار آن را دارد.

ویژگی‌های بلاک چین

بلاکچین دقیق است

بلاک چین به زبان ساده یک فناوری به‌شدت دقیق است. هر عملی در بلاکچین ثبت می‌شود و چیزی از ‌دست نمی‌رود. همه سوابق مُهر زمان دارند و امنیت آنها تامین می‌شود. این رکورد برای همه کسانی که در این سیستم غیرمتمرکز هستند، قابل ‌مشاهده است.

بلاکچین غیرمتمرکز است

بلاکچین غیرمتمرکز است و در یک کامپیوتر منحصربه‌فرد ذخیره نمی‌شود. هیچ نهادی مثل بانک یا سازمان‌های دیگر آن را کنترل نمی‌کنند. بلکه روی کامپیوترهای بسیاری در شبکه، توزیع شده است. اگر هنوز نمی‌دانید منظور از غیرمتمرکز بودن بلاک چین چیست به روش کارکردن گوگل‌داکس (یکی از سرویس‌های گوگل) و اینکه می‌توانید یک سند را با چند نفر به اشتراک بگذارید و چند نفر تغییرات آن را همزمان ببینند، فکر کنید. این مشابه روش کار بلاکچین‌های غیرمتمرکز است.

بلاکچین دائمی و امن است

هر بلاکی که تکمیل شود به سایر بلاک‌های زنجیره اضافه می‌شود و یک رکورد دائمی از هر تراکنش ایجاد می‌کند که در دسترس کاربران است. این ویژگی موجب امنیت بلاکچین را بالا می‌برد و تغییر آن را بسیار دشوار می‌کند.

جمع بندی

بلاکچین‌ها، از جدیدترین فناوری‌های قرن‌21 هستند که می‌توانند حریم خصوصی و امنیت اطلاعات را در همه ابعاد و همه زمینه‌ها فراهم کنند. با‌اینکه این تکنولوژی نوپا، بیش از هر چیز در بحث ارزهای دیجیتال به کار می‌رود، اما با‌توجه به گسترش رو‌به‌رشد فناوری در همه ابعاد زندگی ما، به زودی شاهد بکارگیری بلاکچین در سایر صنایع و خدمات خواهیم بود.