دفتر کل توزیع شده چیست؟ دفتری شیشه‌ای برای اسناد و اطلاعات شما

با گسترش ارزهای دیجیتال بحث درباره فناوری‌های زیربنایی آنها درباره اینکه دفتر کل توزیع شده چیست و چطور کار می‌کند تبدیل به موضوعات داغ این روزها شده است. دفتر‌کل توزیع‌شده (Distributed Ledger Technology) سیستمی دیجیتال برای ضبط تراکنش‌هاست که جزییات آن تراکنش، همزمان در چند‌جا ذخیره می‌شود. برخلاف پایگاه‌داده‌های قدیمی، دفاتر توزیع‌شده محل ذخیره مرکزی داده یا عملکرد مدیریتی ندارند.

در دفتر‌کل توزیع‌شده، هر گره (کامپیوترهایی که در شبکه مشارکت دارند)، همه آیتم‌ها را بررسی و پردازش می‌کند. بنابراین سوابق یک آیتم را ایجاد کرده و صحت آن را به اجماع یا توافق می‌گذارد. می‌توان از دفتر‌کل توزیع‌شده برای ثبت داده‌های آماری مانند ثبت‌نام (رجیستری) و داده‌های پویا، مثل تراکنش‌های مالی استفاده کرد. دفتر کل توزیع شده بلاکچین ، مثال خوبی از تکنولوژی دفتر‌کل توزیع‌شده است.

دفتر کل توزیع شده چیست؟

دفتر‌کل توزیع‌شده (DLT) به زیرساخت‌های تکنولوژیکی و پروتکل‌هایی برمی‌گردد که امکان دسترسی همزمان، اعتبارسنجی و به‌روزرسانی رکوردها یا سوابق را فراهم می‌کنند. دفترکل توزیع‌شده روی کامپیوترهایی که در موقعیت‌های فیزیکی مختلف قرار دارند، کار می‌کند.

DLT برای ذخیره امن داده‌ها از رمزنگاری، امضای رمزنگاری‌شده و کلید استفاده می‌کند تا تنها به کاربران مجاز اجازه دسترسی بدهد. همچنین یک پایگاه‌داده غیرقابل‌تغییر دارد. درصورت ذخیره اطلاعات، نمی‌توان آنها را حذف کرد. هرگونه به‌روزرسانی نیز ثبت می‌شود. این رکوردها تنها زمانی در دفترکل ذخیره می‌شوند که طرفین به توافق برسند.

ویژگی دفترکل توزیع‌شده شفافیت آن است. همه نهادهای مرتبط می‌توانند دفترکل را مشاهده و اصلاح کنند. سایر مشارکت‌کنندگان می‌توانند ببینند چه‌کسی در حال استفاده و تغییر آن است. این شفافیت باعث ایجاد اعتماد شده و شانس کلاهبرداری را به‌شدت کاهش داده است. به‌این‌ترتیب نیاز به حضور یک مقام مرکزی قابل اعتماد یا شخص ثالث برای کنترل تراکنش‌ها و تغییرات از بین می‌رود.

مفهوم دفترکل توزیع‌شده جدید نیست. از دیرباز سازمان‌ها اطلاعات را در چند‌جا مثلا دفاتر یا نرم‌افزارها ذخیره کرده و به صورت دوره‌ای آنها را وارد پایگاه‌داده‌های متمرکز می‌کردند. مشابه آن چندین سازمان باهم همکاری می کنند و داده‌های خود را روی یک دفتر متمرکز تحت مدیریت شخص ثالث نگه می‌دارند.

تاریخچه دفتر‌کل توزیع‌شده

دفاتر مالی و اطلاعات، صدها سال به صورت کاغذی بودند که با رشد کامپیوترها در قرن 20 به صورت دیجیتالی درآمدند. با‌این‌حال دفاتر کامپیوتری‌شده نمایانگر همان چیزی بودند که روی کاغذ نشان داده می‌شد و برای تایید صحت آنها نیاز به یک مرجع مرکزی مثل بانک بود.

حالا در قرن 21، تکنولوژی گام دیگری در حفظ رکوردها با کمک رمزنگاری، الگوریتم‌های پیشرفته و قدرت محاسباتی قوی‌تر برداشته و دفتر‌کل توزیع‌شده تبدیل به تکنولوژی کاربردی حفظ اسناد و رکوردها شده است. مهم نیست که در حال حاضر موارد کاربرد دفتر کل توزیع شده چیست، این تکنولوژی، تکنولوژی پیش روی قرن حاضر خواهد بود.

همیشه درفعالیت‌های اقتصادی چندین طرف درگیر هستند. اما شبکه‌های تجاری مدرن، شرکت‌کنندگان بیشتری در مناطق متعدد دارند و نیازمند ثبت اطلاعات برای استفاده خودشان و نیز پاسخ به نیازهای سایر مشارکت‌کنندگان هستند. این مسئله موجب فشار بر دفتر‌کل شده و نگهداری آن را پر‌هزینه می‌کند. همچنین موجب آسیب‌پذیری آن در مقابل هک، دستکاری و تغییر شده است. در چنین شرایطی استفاده از فناوری دفتر‌کل توزیع‌شده یک راهکار عالی و منحصربفرد است.

مثالی از دفتر‌کل توزیع‌شده

بسیاری هنوز با تفاوت بلاکچین و دفتر کل توزیع شده آشنا نیستند. بلاکچین شناخته‌شده‌ترین نوع دفترکل توزیع شده است که تراکنش‌ها را در قالب بلاک‌هایی که به‌هم زنجیر شده‌اند کنترل می‌کند. سپس آنها را به گره‌های شبکه می‌فرستد. دفتر کل توزیع شده بلاکچین بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال به این روش کار می‌کنند.

تنگل (Tangle) نوع دیگری از دفتر‌کل توزیع‌شده است که در شبکه ارز دیجیتال آیوتا به عنوان مکانیزم پردازش تراکنش ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. موسسه اکلیپس (Eclipse Foundation) و موسسه آیوتا، با مشارکت یکدیگر روی پروژه تنگل به صورت یک دفترکل توزیع‌شده مقیاس‌پذیر، رایگان و بدون نیاز به مجوز دسترسی کار می‌کنند که برای ارائه داده و انتقال ارزش بین انسان و ماشین طراحی شده است.

از دیگر تکنولوژی‌های دفتر‌کل توزیع‌شده می‌توان به پروژه‌های کوردا (Corda)، اتریوم و هایپرلجر فابریک (Hyperledger Fabric) اشاره کرد.

تکنولوژی دفتر‌کل توزیع‌شده چگونه کار می‌کند؟

دفتر‌کل توزیع‌شده را گره‌ها مدیریت می‌کنند. پایگاه‌داده به صورت مجزا توسط هر گره ایجاد می‌شود. هر تراکنشی که روی شبکه رخ می‌دهد، پردازش شده و هر گره درباره توسعه پایگاه‌داده نتیجه‌گیری می‌کند.

تغییراتی که بر اساس آن لازم است تراکنشی روی پایگاه‌داده انجام شود به رای‌گیری گذاشته می‌شود و اگر 51درصد همه گره‌ها موافق باشند تراکنش جدید در پایگاه‌داده پذیرفته می‌شود. سپس گره‌ها نسخه‌ای از پایگاه‌داده را که در اختیار دارند به‌روزرسانی می‌کنند. به این ترتیب همه گره‌ها و دستگاه‌ها دارای نسخه یکسانی از پایگاه‌داده خواهند بود.

درمورد بلاکچین‌ها این تراکنش جدید روی بلاکی از بلاکچین وارد می‌شود و گره‌هایی که اثبات کار و تایید تراکنش‌ها را انجام می‌دهند، ماینر نامیده می‌شوند. وقتی ماینرها، با حل مسائل پیچیده ریاضی، تراکنش جدید را تایید کنن، پاداش می‌گیرند.

تفاوت بلاکچین و دفتر‌کل توزیع‌شده چیست؟

گاهی عبارت تکنولوژی دفتر‌کل توزیع‌شده و بلاکچین به‌جای‌هم بکار می‌روند و اشتباه گرفته می‌شوند. آنها مشابه هم نیستند. درباره اینکه مهم‌ترین تفاوت بلاکچین و دفتر کل توزیع شده چیست باید گفت که بلاکچین و در حقیقت، دفتر کل توزیع شده بلاکچین، تنها نوعی دفتر‌کل توزیع‌شده به شکل زنجیره‌ای از بلاک‌هاست. اما دفترکل توزیع‌شده چنین زنجیره‌ای ندارد. به‌علاوه دفتر‌کل توزیع‌شده نیازی به اثبات کار ندارد و از نظر تئوری گزینه‌های بهتری برای مقیاس‌پذیری ارائه می‌کند. مقایس‌پذیری به معنای تعداد تراکنش انجام شده در ثانیه است.

حذف واسطه از معادله فناوری دفتر‌کل توزیع‌شده را جذاب‌تر می‌کند. برخلاف بلاکچین، دفتر‌کل توزیع‌شده نیازی به داشتن ساختار داده بلوکی ندارد. دفترکل توزیع‌شده نوعی پایگاه‌داده است که در چندین سایت، منطقه یا بین مشارکت‌کنندگان پخش شده است.

در ظاهر دفترکل توزیع‌شده دقیقا شبیه بلاکچین به‌نظر می‌رسد. با‌این‌همه بلاکچین‌ها دفتر‌کل توزیع‌شده هستند اما به یاد داشته باشید که همه دفتر‌کل‌های توزیع‌شده بلاکچین نیستند. دفتر کل توزیع شده بلاکچین صرفا زیرمجموعه‌ای از دفتر‌کل توزیع‌شده است.

مزایای دفتر‌کل توزیع‌شده

بیشترین توجهی که به تکنولوژی دفتر‌کل توزیع‌شده می‌شود به‌خاطر بکارگیری آن در تراکنش‌های مالی متمرکز است. همانطور که می‌بینیم بیتکوین با تبدل شدن به یک ارز جهانی نشان داد که دفتر‌کل توزیع‌شده یک فناوری کاربردی است. بانک‌ها و سایر موسسات مالی زودتر از بقیه از DLT استفاده کردند. اما دفتر کل توزیع شده را می‌توان در سایر صنایع برای ثبت رکوردهای نقل و انتقالات و زنجیره تامین نیز بکار برد.

متخصصان می‌گویند این تکنولوژی به افراد امکان کنترل بهتر اطلاعات شخصیشان را می‌دهد. آنها می‌توانند بخشی از اطلاعاتشان را در هنگام نیاز، به اشتراک بگذارند و سطح دسترسی و مدت زمان آن توسط سایرین را محدود کنند.

دفترکل دیجیتال به ارتقای سطح حقوق معنوی و مالکیت آثار هنری کمک می‌کند. با‌این‌حال اگر بخواهیم بگوییم مزایای کلی استفاده از دفتر کل توزیع شده چیست می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• افزایش شفافیت داده‌ها
• کاهش هزینه‌های عملیاتی به دلیل حذف مرجع مرکزی
• افزایش سرعت تراکنش‌ها به دلیل حذف تاخیر به‌روزرسانی دفاتر
• کاهش خطر فعالیت‌های متقلبانه، کلاهبرداری و دستکاری
• افزایش قابلیت اطمینان و انعطاف‌پذیری به دلیل حذف سیستم مرکزی با امکان بروز خطا.
• سطح بالاتر امنیتی

جمع‌بندی

دفترکل توزیع‌شده، جدیدترین تکنولوژی قرن حاضر محسوب می‌شود. این تکنولوژی ذخیره و تبادل اطلاعات را به شکل غیرمتمرکز درآورده است. به‌همین‌دلیل نیاز به شخص ثالث و مرجع مرکزی برای کنترل داده‌ها از بین می‌رود.

در حال حاضر دفتر‌کل توزیع‌شده در قالب بلاکچین‌ها در بازار ارزهای دیجیتال به کار می‌رود. اما دفتر کل توزیع شده بلاکچین تنها یکی از کاربردهای دفتر‌کل توزیع‌شده است. این فناوری کاربردهای بسیاری دارد و می‌تواند صنایع و خدمات را با تحولی شگرف مواجه کند. شفافیت، کارآیی و امنیت بیشتر، ارمغان دفترکل توزیع‌شده است. این فناوری هنوز نوپاست و آینده درخشانی پیش‌رو دارد.